3. ลักษณะของกลุ่มชุดดินและชุดดินในกลุ่มและประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดิน

        3.1 ลักษณะของกลุ่มชุดดิน : ลักษณะเนื้อดินบนเป็นดินร่วนปนทราย ดินทรายปนดินร่วน หรือดินร่วน สีน้ำตาลปนเทาหรือสีน้ำตาลเข้ม มีจุดประสีน้ำตาลปนเทา น้ำตาลปรืดน้ำตาลอ่อน ส่วนดินชั้นล่างจะเหนียวมากขึ้น สีน้ำตาลปนเทาหรือน้ำตาล หรือน้ำตาลอ่อน มีจุดสีประเช่นเดียวกบดินชันบน แต่อาจพบศิลาแลงอ่อน (plinthite ) ปะปนอยู่กับเนื้อดินชั้นล่างปฏิกิริยาดินเป็นกรดแก่ถึงเป็นกรดแก่มาก ค่าความเป็นกรดเป็นด่างอยู่ในระหว่าง4.5-5.5

        3.2 ลักษณะของชุดดินในกลุ่ม

            3.2.1 ชุดดินน้ำกระจาย ( Nam Krachai series ) พบบริเวณที่ราบต่ำ (low terrace ) สภาพพื้นที่ค่อนข้างราบเรียบถึงเป็นลูกคลื่นเล็กน้อย การระบายน้ำค่อนข้างเลว ลักษณะเนื้อดินบนเป็นดินทรายปนดินร่วนหรือดินร่วนปนทรายสีน้ำตาลาปนเทา ส่วนดินชั้นล่างเป็นดินร่วนปนทรายถึงดินร่วนเหนียวปนทรายสีน้ำตาลแก่หรือสีเหลืองปนแดง และมีจุดประสีแดงของศิลาแลงอ่อนปะปนอยู่มากในตอนล่าง ปฏิกิริยากินเป็นกรดแก่ถึงเป็นกรดแก่มาก ค่าของความเป็นกรดเป็นด่างอยู่ระหว่าง 4.5-5.5 ความอุดมสมบูรณ์ต่ำ ใช้ประโยชน์ในการปลูกข้าวและยางพารา

            3.2.2 ชุดดินสีทน ( Si Thon series ) พบบริเวณที่ราบระหว่างเนินดิน หรือระหว่าหุบเขา ( Valley flats ) สภาพพื้นที่ราบเรียบถึงเกือบราบเรียบ การระบายน้ำเลว ลักษณะเนื้อดินบนเป็นดินทรายปนดินร่วนถึงดินร่วนสีน้ำตาลเข้มปนเทาหรือสีน้ำตาล ส่วนดินชั้นล่างเป็นดินทรายปนดินร่วนและมีชั้นดินเหนียวเกิดขึ้นเปฅ็นชั้น ๆ สลับกับชั้นทรายสีเทา สีน้ำตาลหรือสีเทาปนชมพู มีจุดประสีน้ำตาลแก่ น้ำตาลปนเหลือง หรือสีแดงปนเหลืองเกิดขึ้นตลอดหน้าตัดดินปฏิกิริยาดินเป็นกรดแก่ถึงเป็นกรดปานกลางในดินชั้นบน ค่าความเป็นกรดเป็นด่างอยู่ในระหว่าง 5.0-6.0 ส่วนดินชั้นล่างจะเป็นกรดปานกลางถึงเป็นกรดเล็กน้อย ค่าความเป็นกรดเป็นด่างอยู่ระหว่าง 5.5-6.5 ความอุดมสมบูรณ์ต่ำ ใช้ประโยชน์ในการปลูกข้าวและปลูกพืชไร่ ก่อนและหลังการปลูกข้าว

            3.2.3 ชุดดินทราย ( San Sai series ) พบบริเวณตะพักลำน้ำระดับต่ำ สภาพพื้นที่ราบเรียบ การระบาน้ำค่อนข้างเลว ลักษณะเนื้อดินบนเป็นดินร่วนปนทรายหรือดินทรายปนดินร่วน สีน้ำตาลเข้มปนเทา น้ำตาปนเทาหรือเทาปนชมพู มีจุดประสีน้ำตาลแก่หรือสีเหลืองปนน้ำตาล ปฏิกิริยาดินเป็นกรดเล็กน้อยถึงเป็นด่าง ค่าความเป็นกรดเป็นด่างอยู่ระหว่าง 6.0-7.0 ส่วนดินชั้นล่างเป็นกรดเล็กน้อยถึงเป็นด่าง ค่าความเป็นกรดเป็นด่างอยู่ระหว่าง 6.5 – 8.0 ความอุดมสมบูรณ์ต่ำ ใช้ประโยชน์ในการปลูกข้าวและปลูกพืชไร่ ก่อนและหลังการปลูกข้าว

            3.2.4 ชุดดินชัยภูมิ ( Chaiyaphum series ) พบบริเวณที่ราบระหว่างเนินดินหรือที่ราบระหว่างหุบเขา สภาพพื้นที่ราบเรียบถึงค่อนข้างราบเรียบ สภาพการระบายน้ำค่อนข้างเลวลักษณะเนื้อดินบนเป้นดินร่วนปนทรายแป้งหรือดินร่วน หรือร่วนเหนียว สีน้ำตาลปนเทา หรือสีน้ำตาลอ่อน ส่วนดินชั้นล่างเป็นดินร่วนเหนียวปนทรายแป้ง สีน้ำตาลหรือน้ำตาลอ่อนปนแดง มีจุดสีประมาณในดินชั้นบน ปฏิกิริยาดินเป็นกรดปานกลางถึงเป็นกรดเล็กน้อยค่าความเป็นกรดเป็นด่างอยู่ระหว่าง 6.0-6.5 บางพื้นที่จะมีค่าสูงขึ้นเป็น 7.0-8.0 ในดินชั้นล่าง ความอุดมสมบูรณ์ปานกลางถึงค่อนข้างสูงใช้ประโยชน์ในการปลูกข้าว

        3.3 การประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดิน

                 การประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดินแต่ละชุดได้ใช้คุณสมบัติทางเคมี ค่าความสามารถในการแลกเปลี่ยนประจุบวก (C.E.C. : Cation exchange capacity ) ค่าเปอร์เซ็นต์ การอิ่มตัวด้วยธาตุเป็นด่าง ( B.S : base sauration percentage > ปริมาณอินทรีย์วัตถุ ( O.M. : organic matte ) ปริมาณฟอสฟอรัส และดพแทสเซียมที่ไดประโยชน์ต่อพืชซึ่งได้จากผลของการวิเคราะห์ดินที่เป็นตัวแทนของชุดดินในกลุ่มดิน โดยพิจารณาเฉพาะดินบนหนา 30 ซม. วิธีการประเมินใช้วิธีการในคุ่มือการวินิจฉัยคุณภาพของดินในประเทศไทยปี 1973 ( Soil Interpretation Handbook for Thailand, 1973 ) พิมพ์เผยแพร่โดยกรมพัฒนาที่ดิน ซึ่งผลของการประเมินพอสรุปได้ดังนี้

ตางรางที่ 1 : ผลการวิเคราะห์ดินและระดับความอุดมสมบูรณ์ของชุดดิน

    สรุป : ดินในกลุ่มนี้ มีความอุดมสมบูรณ์ต่ำเป็นส่วนใหญ่ ยกเว้นดินชุดชัยภูมีความอุดมสมบูรณ์ปานกลาง